Goude bezañ komzet eus ar virusoù dre vras er rann ziwezhañ,
�Download transcript (.srt)
0:09
0:14
0:18
0:21
0:26
0:39
0:43
0:50
0:57
1:06
1:09
1:12
1:18
1:30
1:33
1:37
1:40
1:48
1:54
1:58
2:06
2:09
2:15
2:18
2:21
2:24
2:29
2:46
2:49
2:53
2:58
3:02
3:08
3:12
3:18
3:21
3:26
3:32
3:38
3:42
4:01
4:07
4:10
4:15
4:20
4:27
4:32
4:38
4:46
4:55
4:58
5:02
5:07
5:14
5:23
5:27
5:32
5:37
5:40
5:46
5:50
5:54
6:00
6:05
6:08
6:24
6:26
6:34
6:37
6:43
6:51
6:55
7:00
7:07
7:07
vo kontet deoc'h 2 istor diwar o fenn hiziv.
Safaret 'vo eus ar virusoù ramzel da gentañ,
ha goude-se vo graet anaoudegezh gant an debrerien virusoù.
Deomp dezhi!
'Giz hon oa lâret er rann ziwezhañ, ar virusoù zo bihan-bihan sañset.
E-pad pell, e-giz-se veze graet an diforc'h etre ur virus hag ur vaktirienn memes.
Er bloavezhioù 2000 zo bet lakaet war wel traoù heñvel deus ar virusoù, met ken bras hag ar baktiri !
Roet zo bet dezho un anv :ar virusoù ramzel, pe "girus" e saozneg, evit "giant viruses".
O jenom zo hiroc'h 'vit jenom ar virusoù all ivez.
Betek 2 villion hanter a lizherennoù.
'Peus ket 'met soñjal : virus ar C'hovid 19, ar Sars-CoV-2 (ha n'eo ket ramzel tamm ebet),
'neus ket 'met 30 000 lizherenn e-barzh e jenom.
Ha gall' reomp bezañ eñfektet gant ar virusoù-se ?
'reomp ket, rak ar re-se a blij dezho muioc'h organismoù all,
'giz an "amibe" pe protozoered all.
Da laret eo, organismoù unkelligek, unicellulaires ma karit.
Met an dra-se zo evit ar virusoù ramzel anavezet betek-henn !
Gall' a rafe dont virusoù all war-wel en amzer da zont e gwirionez.
Ul lodenn eus ar virusoù bras kavet n'eus ket pell zo a teu eus ar permafrost, pe ar pergélisol.
Ar c'houchad-douar skorn zo e Siberia da skouer.
An dra-se a dalv e chom yac'h ar virusoù en douar skorn-se, 'pad bloavezhioù ha bloavezhioù.
'Giz ur yenerezh en ur mod.
Abalamour da cheñchamant an hin, d'ar changement climatique m'ho peus c'hoant,
eo chomet digor dor ar yenerezh.
Ar pezh a c'hellfe leskel ar virusoù kozh da vont, gouest da vont d'an dud.
Ret eo chom war evezh neuze !
Bremañ, un istor all 'barzh an istor.
Ar virusoù-se a c'hell bezañ eñfektet gant virusoù all !
Ar re-se zo anvet "virofajoù", pe virophages e galleg.
Diskoachañ ar virusoù ramzel a zo bet ur sapre afer dija,
met diaesoc'h c'hoazh eo bet studiañ virusoù hag a c'hell mont da virusoù all.
E 2008 int bet lakaet war wel, en ur virus bras neuze.
Hiziv an deiz zo ezhomm eus ur sapre teknologiezh evit kompren muioc'h a draoù diwar o fenn.
Gallout a reer ober gant ar metajenomik da skouer :
sekeñsiñ pe lenn an ADN a-bezh zo en un dakennig dour lakaomp.
Goude-se vez klasket urzhiañ ar pezh zo bet lennet, ar jenoù, les gènes, dre organism.
Ha mod-se e c'heller lakaat organismoù nevez war wel ! Virofajoù da skouer.
Met diaes eo kompren peseurt efed o deus war ar virusoù all.
Labour 'zo c'hoazh !
En eil istor hiziv vo cheñchet penn d'ar vaz ha kontet vo eus organismoù
hag a zo gouest da zebriñ ar virusoù.
E-pad pell zo bet soñjet n'halle ket, organism ebet, debriñ ar virusoù.
E gwirionez 'pad pell ivez zo bet labouret war ar virusoù a zegas kleñvedoù deomp.
Met ur gwir roll o deus 'barzh an ekosistemoù, pezh a vo sujed ar rann a teu just a-walc'h.
Ha tamm ha tamm neuze 'vez klasket kompren traoù all diwar o fenn.
E miz kerzu 2022 zo bet embannet ur studiadenn a lak war wel, evit ar wech kentañ,
ur spesad gouest da vevañ diwar ar virusoù, o tebriñ anezho.
Ar pennad skiantel-se a zispleg 'zo kalz a organismoù er mor hag a sil an dour evit debriñ tammoù traoù, partikulennoù.
En o zouez 'zo ur familh anvet "ciliophora".
Unkelligek int, unicellulaire m'ar karit.
Ha seurt blev o deus, blev a servij dezho da fiñval ha da zebriñ.
Soñjet 'veze ne oa ket trawalc'h a galori, trawalc'h a startijenn, barzh ar virusoù evit kreskiñ.
Ar studiadenn-mañ a ziskouez ar c'hontroll.
Ar skipailh en deus lakaet ciliophoraed en dour.
Taolioù esae zo bet graet gant virusoù en dour ivez, ha taolioù esae all hepto.
Goude daou zevezh o deus kontet an niver a gelligoù e-barzh tout ar boestoù
ha lakaet o deus keñver-ha-keñver an disoc'hoù.
Kentañ tra : gant o mikroskop o deus gellet gwelet ar virusoù o vezañ debret.
Eil tra : ar ciliophoraed lakaet en dour gant virusoù,
o deus kresket 'vel m'o defe graet organismoù all gant boued all.
Ar re a-nez virus n'o deus ket kresket tamm ebet.
Diskouez a ra an disoc'hoù-se e c'hellfe ar virusoù kaout ur roll pouezusoc'h en ekosistemoù
'giz hor boa soñjet en a-raok.
Ur wech ouzhpenn : labour zo, kalz traoù zo da gompren c'hoazh !
Safaret hon eus deus ar virusoù.
Goût a reomp bremañ int gouest da eñfektiñ al loened, ar plant, ar baktiri… hag ar virusoù all memes.
Da lâret eo, ur parazit a c'hell kaout parazitoù,
ha marteze e-touez ar re-se 'zo lod anezho gant parazitoù all, piv oar ?
En eil istor hon eus lakaet ar gaoz war ar virusoù, met gwelet 'giz boued, 'giz preizhoù ar wech-mañ.
Eñfektiñ, bezañ eñfektet, bezañ debret…
Liammet eo ar virusoù deus an organismoù all, e meur a zoare.
Diwar an holl liammoù-se e sav ekosistemoù a-bezh, ar pezh a vo gwelet er rann a teu,